Als nabestaande dien je zelf de betrokken bank(en) en/of kredietverstrekker(s) op de hoogte te stellen van het overlijden. Bij de betreffende bank of kredietverstrekker kun je informeren naar eventuele bezittingen en/of schulden van de overledene.
Wanneer iemand komt te overlijden, zullen al zijn of haar bezittingen en schulden naar de erfgenamen gaan. Hieronder vallen ook eventuele leningen. Wanneer iemand een lening moet aflossen, heeft diegene als het ware een lopende schuld. Deze zal dan worden overgedragen aan eventuele erfgenamen van de overledene. Je kunt via de bank waar de overleden bankierde een uittreksel van het Bureau Krediet Registratie (BKR) aanvragen. Hiermee heb je inzage in alle leningen, doorlopende kredieten en kredieten van de overledene.
Wanneer de nalatenschap door een erfgenaam wordt geaccepteerd, is hij of zij vanaf dat moment verantwoordelijk voor eventuele resterende schulden. Als nabestaande en erfgenaam heb je echter altijd de mogelijkheid om een erfenis te weigeren. In dit laatste geval zal aan de eerstvolgende erfgenamen worden gevraagd de erfenis te accepteren. Wanneer de erfenis ook door hen wordt geweigerd, zal een eventueel positief saldo van het nalatenschap worden overgedragen aan de staat.
Een andere mogelijkheid is om de erfenis beneficiair te accepteren. Dit houdt in dat eerst alle bezittingen van de overledene zullen worden verkocht, en eventuele leningen worden afgelost. Blijft er na deze procedure nog een restbedrag over, dan wordt dit uitgekeerd aan de erfgenamen. Blijft er echter een restschuld achter, dan wordt dit beschouwd als het risico van de schuldeiser. Met de optie tot beneficiair accepteren van een erfenis, loop je als erfgenaam doorgaans veel minder risico om mogelijke schulden over te nemen. Het nadeel van deze procedure is dat ook familiestukken van grote (emotionele) waarde kunnen worden geveild. Het is daarom belangrijk dat je als nabestaande goed nagaat wat de erfenis voor jou betekent alvorens je de keuze maakt de erfenis al dan niet beneficiair te accepteren.
Bij overlijden kan in sommige gevallen een lopende lening geheel of ten dele worden kwijtgescholden tot aan een maximum bedrag. Deze leningen bevatten over het algemeen een hogere rente, omdat er een risico-opslag in de rente is verwerkt die kwijtschelden van de lening mogelijk maakt. De mogelijkheid tot kwijtschelden staat doorgaans vermeld in de voorwaarden van de lening. Een veelvoorkomende voorwaarde is dat op het moment van overlijden alle tot dan toe verschuldigde betalingen zijn voldaan. Daarnaast kan het zijn dat de overledene bij het afsluiten van de lening een overlijdensrisicoverzekering heeft afgesloten die gekoppeld is aan de lening. Informeer hiernaar bij de verstrekker van de lening, tussenpersoon of verzekeraar.
Eventuele restschulden door betalingsachterstand(en) zullen niet worden kwijtgescholden wanneer jouw naaste komt te overlijden. Als de schuld niet uit de erfenis kan worden betaald, zal deze worden verhaald op de erfgenamen, mits zij het nalatenschap aanvaarden. Wordt de nalatenschap echter geweigerd door de erfgenamen, dan komen eventuele nagelaten schulden te vervallen.
Wanneer de overledene een studieschuld achterlaat, zal DUO deze kosten niet verhalen op eventuele nabestaanden. Wanneer aangifte van overlijden is gedaan bij de gemeente, zal DUO automatisch worden geïnformeerd. Je hoeft dus niet zelf contact op te nemen.
Er zijn verschillende soorten leningen met variërende voorwaarden te onderscheiden. Het is altijd raadzaam inzicht te verkrijgen in de specifieke voorwaarden van de leningen met betrekking tot overlijden. Onderstaand tref je een overzicht van de verschillende soorten leningen en de factoren waar je rekening mee dient te houden.
In het geval van een persoonlijke lening of doorlopend krediet zal een eventuele openstaande schuld worden verhaald op de nabestaande(n). Uitzonderingen hierop zijn wanneer de lening een ingebouwde overlijdensriscoverzekering heeft. In dat geval wordt de restschuld kwijtgescholden. Dit is terug te vinden in de algemene voorwaarden van de lening. Let erbij op dat dit doorgaans tot een maximum bedrag is geregeld. Vaak is dit maximaal 25.000 euro. Informeer hierover bij de verstrekker van de lening of de eventuele tussenpersoon van de lening.
Bij sommige betaalrekeningen is de mogelijkheid aanwezig om rood te staan. Dit betekent dat er meer geld kan worden opgenomen dan er op de rekening staat. Het bedrag dat iemand rood staat wordt dan in de vorm van een krediet (schuld) gekoppeld aan een betaalrekening. Deze openstaande schuld zal worden verhaald op de erfgenaam, mits hij of zij de erfenis aanvaardt. Wanneer de erfenis door de erfgenamen wordt geweigerd, komt de schuld te vervallen.
Flitskredieten of ‘microkredieten’ betreffen over het algemeen kleine bedragen met een relatief hoge rente die snel moeten worden terugbetaald. De voorwaarden voor deze kredieten kunnen sterk verschillen. De kosten die in rekening worden gebracht kunnen, afhankelijk van het overeengekomen pakket aan diensten, ook sterk verschillen. Als erfgenaam dien je deze voorwaarden en overeenkomsten daarom goed te controleren alvorens je een erfenis aanvaardt. Wanneer je een erfenis aanvaardt, word je namelijk verantwoordelijk gehouden voor eventuele schulden uit lopende flitskredieten.
Dit is een type lening waarbij aandelen of ‘effecten’ als onderpand worden opgesteld. Afhankelijk van de koersen kan er met een effectenkrediet winst of verlies worden gemaakt. De voorwaarden rond dit type krediet liggen over het algemeen iets ingewikkelder, en daarom is het raadzaam je hier goed in te verdiepen wanneer je als nabestaande een erfenis al dan niet wilt accepteren. Naast de voorwaarden is het tevens van belang om de koersen van dat moment in de gaten te houden.
Deze kredietvorm is altijd gekoppeld aan een object (bijvoorbeeld een auto), waarbij de koper van het object pas officieel eigenaar wordt wanneer aan de laatste termijnbetaling is voldaan. Over de afbetaling van het object wordt tevens rente gerekend. Details over de specifieke afspraken rond een huurkoop vind je doorgaans in de opgestelde voorwaarden. Bij de meeste huurkoop kredieten wordt aanvullend een opslag voor het overlijdensrisico gerekend. Bij overlijden worden openstaande schulden in dit geval geheel of gedeeltelijk kwijtgescholden. Als je een erfenis wilt aanvaarden, is het raadzaam de voorwaarden rond overlijden van een huurkoopovereenkomst te controleren.
Wanneer iets wordt gekocht bij een postorderbedrijf, kan er in veel gevallen in termijnen worden terugbetaald. Over het openstaande bedrag wordt doorgaans een relatief hoge rente betaald. De voorwaarden van een postorderkrediet lijken sterk op die van een persoonlijke lening. Wanneer je overweegt een erfenis, waaronder een lopend postorderkrediet, te aanvaarden, is het raadzaam de specifieke voorwaarden van het krediet door te nemen. Als je de openstaande betalingen niet gelijk aflost maar voortzet kan dit namelijk betekenen dat je ook de hoge rente moet blijven betalen.
Verschillende winkels bieden hun klanten een winkelkaart aan waarmee producten kunnen worden gekocht zonder dat deze direct moeten worden betaald. De daadwerkelijke betaling vindt pas de daaropvolgende maand plaats, en kan in sommige gevallen ook worden verspreid over een x aantal termijnen. De rente die hierover wordt betaald is variabel. Het principe van een klantenkaart is daarom vergelijkbaar met een creditcard. De voorwaarden van een klantenkaart kunnen variëren per winkel(keten). Accepteer je een erfenis, dan ben je vanaf dat moment verantwoordelijk voor eventuele uitstaande schuld op een klantenkaart.
Heeft de overledene een credit card dan is het zaak dat je als nabestaande het overlijden schiftelijk meldt bij de credit card maatschappij. Deze bekijkt of er een positief of negatief saldo op de credit card staat. In geval van een positief saldo zal dit worden uitbetaald. Is er een negatief saldo dan zullen de nabestaande(n) worden belast met deze restschuld indien de nalatenschap wordt geaccepteerd. Uitzonderingen hierop zijn wanneer de credit card maatschappij een standaarddekking heeft opgenomen in de voorwaarden of wanneer de overledene een extra polis heeft gekoppeld aan de credit card. In het laatste geval is dan kwijtschelding van toepassing in geval van overlijden tot aan het in de polis opgenomen maximum bedrag. Wanneer het saldo van de credit card nul blijkt te zijn, dan wordt met het melden van overlijden direct de credit card opgezegd.
Bij dit type krediet wordt gedurende een aantal jaren een vast bedrag per week of per maand afbetaald. Er zijn twee vormen van leasen: financiële leasing en operationele leasing. In sommige leasecontracten wordt een overlijdensrisicoverzekering opgenomen waarbij aanvullende kosten in rekening worden gebracht. In dit geval wordt het leasecontract geheel of gedeeltelijk kwijtgescholden wanneer de contracthouder komt te overlijden. Als je overweegt een erfenis te accepteren, is het raadzaam de voorwaarden van eventuele leasecontracten te controleren.
Bij deze leenvorm wordt een bedrag geleend met financiële of materiële bezittingen als onderpand. Bepaalde gespecialiseerde bedrijven bieden de mogelijkheid om bezittingen te verpanden. In ruil voor deze bezittingen wordt een bepaald bedrag uitgekeerd, en worden de bezittingen opgeslagen. Deze bedrijven bieden tevens de mogelijkheid om de bezittingen binnen een vooraf afgesproken periode, en inclusief een relatief hoge rente, terug te kopen. Wanneer de overledene een of meerdere bezittingen heeft verpand, hebben eventuele nabestaande erfgenamen géén schuld bij de betreffende pandhuizen. Het enige waar rekening mee moet worden gehouden is dat de overeengekomen verpandperiode kan verstrijken. Na deze periode wordt een pandhuis in staat gesteld de bezittingen aan derden te verkopen.
Ook bij een hypotheek is er sprake van onderpand. Wanneer niet kan worden voldaan aan de kosten van de hypotheekbetaling en de bank komt geld tekort, dan kan laatstgenoemde besluiten het huis via de bank te verkopen. Nabestaanden kunnen in dit geval niet in het huis blijven wonen. Om dit risico te vermijden is het daarom raadzaam een overlijdensrisicoverzekering af te sluiten. Vaak is er een verzekeren ten aanzien van het overlijden gekoppeld aan de hypothecaire lening. Informeer hiervoor bij de verstrekker van de hypotheek of de hypotheekadviseur. Daarnaast kan in bankafschriften gekeken worden of er een maandelijkse premie wordt betaald voor dergelijke verzekering. Bij gebreke aan dit type verzekering kunnen nabestaanden die in het huis willen blijven wonen in de problemen raken. Immers, wanneer niet meer kan worden voldaan aan de hypotheekbetaling, kan de betrokken bank ervoor kiezen het huis in de verkoop te doen.
Om toegang te verkrijgen tot de bankrekeningen van de overledene, is het meestal noodzakelijk een Verklaring van Erfrecht aan te vragen bij een notaris. De kosten voor het opstellen van een dergelijke verklaring variëren per notaris, en kunnen in sommige gevallen oplopen tot rond de 1.000 euro. Het is daarom raadzaam eerst bij de bank te informeren of het opstellen van een verklaring nodig is.